Het stemmen van een bandoneon is specialistisch en arbeidsintensief werk. Vóór het stemmen worden alle tongen en stemplaten gecontroleerd op roest, vuil en beschadigingen. In een 142-toons bandoneon zitten 276 tongen, die allemaal individueel gestemd moeten worden. Dat gebeurt door de tong met zeer fijne vijlen bij te slijpen. De techniek daarvoor verschilt sterk van de stemtechniek voor accordeon. Veel bandoneons hebben zware schade opgelopen door welwillend maar onoordeelkundig stemmen. In veel oude instrumenten moeten vaak tongen vervangen worden omdat ze zijn ingekrast, afgeslepen, omgebogen of zelfs afgebroken tijdens het stemmen. Ook het gebruik van kleine slijpmachines heeft een flinke tol geëist. Tongen die te veel beschadigd zijn, moeten worden vervangen. Dat gebeurt met de hand. Ik gebruik daarvoor uitsluitend originele tongen uit donor-instrumenten. Bij het stemmen moet ook zorgvuldig naar de ventielen worden gekeken omdat ze de luchtstroom in de directe omgeving van de tongen beïnvloeden. Vóór ik een instrument stem, overleg ik altijd met de speler over het al dan niet aanpassen van ventielen. Ventielen kunnen zonodig worden vervangen door (originele) leren ventielen of door modernere leren ventielen met kunststof steunlaag. Bij veel instrumenten sluiten de stemplaten niet meer precies aan op de kansellen eronder. Door deze lekkage kan een instrument onstabiel worden en bovendien veel aan klank verliezen. Vóórdat ik ga stemmen zorg ik dus ook voor een optimale aanpassing van de platen aan de kansellen. Met name als een instrument lang niet is gestemd of als er een ingrijpende stemming is gedaan (bijvoorbeeld van de vooroorlogse kamertoon a=435 Hz naar de standaard tango-stemming a=442 Hz), zal het instrument zich vaak na het stemmen nog moeten stabiliseren en is na enige tijd een correctiestemming nodig. Bij een volledige stemming van een instrument is bij mij altijd een correctiestemming inbegrepen. |